Teddy Charles 1928-2012

In november 2008 maakte de toen tachtigjarige vibrafonist Teddy Charles zijn opwachting in het Amsterdamse BIMhuis. Begeleid door het Walter Wolff Trio maakte hij toen duidelijk dat hij als jazzmusicus nog volop te bieden had. De weg naar dat podium aan het IJ is lang geweest. Op 13 april 1928 werd hij als Theodore Charles Cohen in Chicopee Falls, Massachusetts geboren. Hij studeerde percussie van de beroemde Juilliard School of Music en trad nadien op onder de naam Teddy Cohen.

Charles Mingus & Teddy Charles, painting David X. Young

Ook maakte hij onder deze naam opnames met diverse orkesten, als vibrafonist, als componist, arrangeur en als producer. Naast vibrafoon speelde hij marimba, xylofoon, glockenspiel, piano en percussie. Tijdens de swing-era maakte hij deel uit van de orkesten van Benny Goodman, Artie Shaw en Buddy De Franco. Zijn entree in de jazzwereld maakte hij toen hij moest invallen voor Thelonius Monk in de band van Coleman Hawkins, bij absentie van Monk. In 1951 besloot hij, mede op voorstel van Charles Mingus om zijn naam te wijzigen in Teddy Charles. Hun vriendschap resulteerde onder meer in de compositie Nostalgia For Mingus (Nostalgia In Times Square). Charles was een van de vele jazz musici die begin vijftiger jaren een appartementengebouw aan de 821 Sixth Avenue in New York City bevolkten. Indertijd was dit adres bekend als de Jazz Loft. Het werd gehuurd door fotograaf en kunstenaar David X. Young, die het op zijn beurt onderverhuurde aan Hall Overton, pianist, leraar aan de Manhattan School Of Music en tevens mentor van Teddy Charles.

In de vijftiger jaren kreeg Teddy Charles bekendheid als iemand die steeds nieuwe wegen zocht op het gebied van arrangeren en componeren. Hij experimenteerde onder meer met polytonaliteit. Zijn belangrijkste werk op het gebied van jazz werd in de vijftiger jaren vastgelegd. Hij behoorde tot de musici van The Third Stream; met grote namen als John Lewis (Modern Jazz Quartet), Jimmy Giuffre, Shelly Manne, Bill Evans, Miles Davis en Shorty Rogers, probeerde Teddy Charles klassieke muziek en jazz dichter tot elkaar te brengen. Ook speelde Charles in die periode vaak met altsafonist Frank Morgan, gitarist Jimmy Raney, altsaxofonist Lee Konitz en pianist Mal Maldron.

Een duidelijk beeld van die periode geeft de cd Adventures in California. De grote verdienste van Teddy Charles is dat hij het compositorische element terug heeft gebracht in de muziek en daarmee een stijl heeft neergezet. De onafhankelijk Teddy Charles verafschuwde het muzikale compromis. Om die reden produceerde hij zijn eigen platen, die op een eigen label werden uitgebracht. Als producer van andermans platen mag zeker het album New Directions voor het Prestige label worden vermeld, een van hoogtepunten in de ontwikkeling van John Coltrane. Hoewel Teddy Charles genoemd kan worden in het rijtje van vibrafoonlegendes als Milt Jackson, Terry Gibbs, Lionel Hampton en Red Norvo, vond Teddy Charles zichzelf geen écht jazzmusicus, veel meer een componist. Wel bracht hij de Cubaanse bandleider Tito Puente de four mallet techniek bij.

Een van Teddy Charles’ finest hours was het optreden tijdens het Newport Jazz Festival in 1956. Op dit festival werden enkele nieuwe composities van zijn hand gespeeld, waaronder Word from Bird en The Emperor, uitgevoerd door zijn Tentet en - op verzoek van Teddy Charles - gedirigeerd door David Broekman. Later zijn deze composities als studio-opnamen uitgebracht op de cd Tentet. Naast het pure jazzwerk deed Charles veel sessiewerk met musici en zangers van uiteenlopende pluimage, van Miles Davis tot Aretha Franklin en Dion. Hij toerde regelmatig door Europa. Een hoogtepunt is het optreden in Verona, Italië zoals vastgelegd op het album Live at the Verona Jazz Festival, voor het Italiaanse Soul Note label in 1988. Behalve dat hij in Verona met zijn Tentet een concert verzorgde, maakte de vibrafonist geschiedenis door bovendien een ‘eindeloos’ (qua creativiteit, qua inventiviteit en qua duur) duet te spelen met drummer Max Roach. Zeker ook vermeldenswaard is de cd Live, die Charles met het trio van de Finse pianist Walter Wolff heeft gemaakt. Het is een registratie van het optreden in het BIMhuis op 7 november 2008, die duidelijk laat horen hoe vitaal en creatief Teddy Charles tot op hoge leeftijd bleef. Hij overleed op 16 april 2012.

Bijdrage: C.P Vincentius